Powódź a prawo pracy

Obecnie trwają prace nad pakietem rozwiązań prawnych związanych z powodzią – rząd w dniu 24 września 2024 roku przyjął projekt zmian do tzw. specustawy powodziowej (rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw – druk 672 skierowany już do I czytania w Sejmie). Ustawa ta zawiera także rozwiązania związane z prawem pracy i obowiązkami pracodawcy.

Jednak to, że ustawa nie została jeszcze przyjęta i wprowadzona w życie nie oznacza, że już teraz pracodawca nie ma dodatkowych obowiązków w przypadku zaistnienia powodzi (rozumianej zgodnie z definicją ustawową jako „czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, w szczególności wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych”).  Zgodnie z art. 8 ust.1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz.U. Nr 234, poz. 1385): „faktyczna niemożność świadczenia pracy w związku z powodzią stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności pracownika w pracy„. Co więcej – co do zasady – pomimo usprawiedliwionej nieobecności pracodawca i tak płaci wynagrodzenie takiemu pracownikowi – w wysokości „odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika.”

A co w sytuacji, w której sam pracodawca ucierpiał w trakcie powodzi ? Ten sam artykuł (art. 8 ust. 5) pozwala na powierzenie pracownikowi wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikająca z nawiązanego stosunku pracy, jeżeli „jest to konieczne w związku z usuwaniem skutków powodzi u tego pracodawcy” (z zachowaniem prawa do wynagrodzenia – obliczonego według zasad jak za urlop wypoczynkowy).

Należy także pamiętać w dniu 22 września br. ponownie rozszerzono zakres rozporządzenia z dnia 16 września 2024 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 1365) w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego oraz śląskiego. Stan klęski żywiołowej obecnie obowiązuje na następującym obszarze:

• w województwie dolnośląskim – powiaty kamiennogórski, karkonoski, kłodzki, lwówecki, wałbrzyski i ząbkowicki oraz miasta na prawach powiatu Wałbrzych i Jelenią Górę; powiaty dzierżoniowski, lubański i świdnicki; – powiaty bolesławiecki, jaworski, legnicki i złotoryjski; powiat zgorzelecki, gminę miejską Oława oraz gminę wiejską Oława w powiecie oławskim, gminę Kąty Wrocławskie oraz gminę Sobótka w powiecie wrocławskim;
• w województwie opolskim – powiaty głubczycki, nyski i prudnicki, powiaty brzeski, kędzierzyńsko-kozielski, opolski oraz powiat krapkowicki;
• w województwie lubuskim – gminę miejsko-wiejską Szprotawa, miasto Żagań, miasto Małomice i gminę wiejską Żagań w powiecie żagańskim.
• w województwie śląskim – powiaty bielski, cieszyński, pszczyński i raciborski oraz miasto na prawach powiatu Bielsko-Białą.

W związku z tym należy pamiętać, że na tym terenie ustawa o stanie klęski żywiołowej z dnia 18 kwietnia 2002 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1897) pozwala wprowadzić pewne ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela. Jednym z nich jest (art. 21 ust. 1 pkt 3) „nakazanie pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia„.

Jak widać – już teraz pracodawca, nawet jeżeli sam bezpośrednio nie ucierpiał na skutek zalania, może ponosić tego konsekwencje.