Nowe wysokości opłat sądowych w sprawach cywilnych
28/08/2019
W dniu 21 sierpnia 2019 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167. poz. 1398 z późn. zm.) (zwanej dalej „ustawą”). W ramach tej nowelizacji doszło do zmian (w tym także podwyżek) m.in. w zakresie opłat od pism wnoszonych do sądów, w tym opłaty stosunkowej, a także doszło do wprowadzenia kosztów w zakresie sporządzenia i doręczenia pisemnych uzasadnień orzeczeń, czy też zmian w zakresie opłaty kancelaryjnej od wydania m.in. odpisu pisma wraz z klauzulą prawomocności.
Nowelizacja dotyczy nie tylko spraw, które zostaną złożone po 21 sierpnia br., ale także tych już prowadzonych. Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469) – nowe przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stosuje się także w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy w zakresie „1) pism i wniosków podlegających opłacie, wnoszonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy; 2) wydatków powstałych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.” Oznacza to więc, iż nowe opłaty obejmować będą także już toczące się postępowania, co może m.in. spowodować taką sytuację, iż opłata od środka zaskarżenia będzie znacznie przewyższać pierwotną kwotę wniesioną przykładowo od pozwu.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze modyfikacje w zakresie opłat:
Opłaty od pism procesowych:
Przede wszystkim zmienił się artykuł 13 ustawy, przewidujący opłatę stosunkową w sprawach o roszczenia majątkowe, i tak – dotychczas przewidywał on, iż w przypadku takich roszczeń pobierało się opłatę stanowiącą 5% wartości przedmiotu sporu (dalej „WPS”), z zastrzeżeniem jednak, iż nie mogła być ona niższa niż 30 zł, ani wyższa niż 100 000 zł. Tymczasem art. 13 ustawy – do roszczeń o wysokości nie przekraczających 20.000 zł – wprowadził opłaty w zależności od wysokości dochodzonego roszczenia.
I tak obecnie: „1. W sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:
1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;
2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;
3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;
4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;
5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;
6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;
7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.
2. W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.
Z tego wynika, iż zwiększono maksymalny pułap opłaty stosunkowej, a to oznacza, iż przy „milionowych” sporach może ona wynosić nawet do 200 000 zł (a więc dwa razy więcej niż w poprzednim stanie prawnym). Dodatkowo wprowadzono także nowe uregulowanie – określając stałe opłaty w ramach tzw. „widełek” w zakresie sporów, których przedmiot będzie miał wartości poniżej 20 000 zł.
Co istotne, uchylony został art. 28 ustawy, wprowadzający odrębne uregulowanie w zakresie postępowania uproszczonego (obejmującego szereg spraw do wartości 20.000 zł). Obecnie także w tym postępowaniu obowiązują „widełki” wskazane powyżej. Zmiana ta oznacza zdecydowany wzrost opłat – dotychczas koszt pozwu, gdy roszczenie wynosiło do 2.000 zł wynosił 30 zł, a pomiędzy 2.000 a 5.000 zł – 100 zł (obecnie może to być kwota od 30 do 400 zł); dotychczas maksymalna opłata wynosiła 300 zł (w zakresie roszczeń przekraczających 7.500 zł) – obecnie dla kwot przekraczających 7.500 zł opłata będzie wynosić 500 zł, 750 zł lub 1000 zł.
Zmieniły się także koszty w zakresie zawezwania do próby ugodowej – w poprzednim stanie prawnym kwestię tę przewidywały art. 23 pkt 3) oraz 24 ust. 1 pkt 5) ustawy, które wskazywały, iż w przypadku wniosku o przeprowadzenie postępowania pojednawczego w sprawach o prawa majątkowe przy WPS do 10 000 zł – opłata wynosiła 40 zł, natomiast w sprawach o prawa niemajątkowe oraz majątkowe gdzie WPS był wyższy niż 10 000 zł – 300 zł. Obecnie wprowadzono rozwiązanie, które może spowodować w większości przypadków wzrost kosztów zawezwania do próby ugodowej, bowiem nowe brzmienie art. 19 ustawy przewiduje w ust. 3 pkt 3), iż opłata od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wynosić będzie jedną piątą opłaty od pozwu (co może doprowadzić do sytuacji, iż przy opłacie od pozwu – 200 000 zł, będzie ona wynosiła aż 40 000 zł).
Opłaty zostały podwyższone także w zakresie innych pism, takich jak m.in. zażaleń przewidzianych w art. 22, wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego (art. 23 ustawy) wniosku o założenie księgi wieczystej (art. 44), wniosku o stwierdzenie nabycia spadku (art. 45) czy też wniosku o udzielenie, zmianę bądź uchylenie zabezpieczenia (art. 68) – w których obecnie opłata będzie wynosiła 100 zł.
Koszty sporządzenia uzasadnienia orzeczenia:
Nadto wprowadzono całkowicie nową regulację, jaką jest wniesienie opłaty od wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia orzeczenia. Do tej pory takie czynności były nieodpłatne, co przewidywał wprost art. 4 ustawy („3. Nie pobiera się opłaty od wniosku o sporządzenie uzasadnienia oraz doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem, zgłoszonego w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji.”) – który został uchylony. Obecnie natomiast jeżeli będziemy chcieli zapoznać się z motywami danego rozstrzygnięcia, będzie trzeba dokonać opłaty stałej w kwocie 100 zł, co zostało przewidziane w art. 25b, brzmiącym następująco:
Art. 25b [Opłata od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem]
1. Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zgłoszonego w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia albo doręczenia tego orzeczenia albo zarządzenia.
2. W przypadku wniesienia środka zaskarżenia opłatę uiszczoną od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zalicza się na poczet opłaty od środka zaskarżenia. Ewentualna nadwyżka nie podlega zwrotowi.
Jak wynika z ustępu 2 – jeżeli zdecydujemy się na zaskarżenie takiego orzeczenia, wtedy wniesiona opłata ulegnie zaliczeniu na poczet opłaty przykładowo od apelacji – a więc tak, jakby pierwotnie nie poniesiono kosztów sporządzenia uzasadnienia. Jeżeli jednakże opłata od środka zaskarżenia będzie niższa, wtedy nadwyżka nie ulegnie zwrotowi (np. przy kosztach apelacji 400 zł, będzie trzeba dopłacić jedynie 300 zł, natomiast przy kosztach apelacji 30 zł – nie otrzymamy żadnego zwrotu z wpłaconych jako koszty uzasadnienia 100 zł).
Zmiany w opłacie kancelaryjnej:
Jeszcze jedną z istotnych zmian, która może spowodować zwiększenie kosztów postępowania cywilnego, jest modyfikacja wysokości opłaty kancelaryjnej, przewidzianej w art. 77 ustawy. Dotychczas, wnosząc do sądu wniosek o doręczenie np. odpisu wyroku z klauzulą prawomocności czy wykonalności (taka klauzula jest niezbędna aby móc wszcząć postępowanie egzekucyjne w sprawie), dokonywało się opłaty zależnej od liczby stron sentencji takiego wyroku – po 6 zł za każdą stronę (przykładowo sentencja wyroku w sprawie miała 2 strony, a więc opłata wynosiła 12 zł). W nowym stanie prawnym przewidziano natomiast, iż: „pobiera się w kwocie 20 złotych za każde rozpoczęte 10 stron wydanego dokumentu” (art. 77 ustawy).
Ustawodawca przewidział jednakże wyjątek od powyższej reguły, wskazując w nowo wprowadzonym art. 77a, iż: „Nie pobiera się opłaty od pierwszego wniosku o wydanie na podstawie akt odpisu orzeczenia kończącego postępowanie z klauzulą wykonalności, złożonego przez stronę, która wszczęła postępowanie.” – co oznaczać będzie, iż w przypadku strony, która zainicjowała postępowanie (czyli np. w przypadku wyroku sądu I instancji – powoda), a która będzie chciała uzyskać odpis wyroku z klauzulą wykonalności – przy wniesieniu pierwszego wniosku, nie będzie ona ponosiła z tego tytułu żadnych opłat.
Autor: Joanna Łongiewka